Μπαλάζ, Μπέλα

(Bela Balάzs, Ζέγκεντ 1884 – Βουδαπέστη 1945). Ούγγρος θεωρητικός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος του κινηματογράφου. Πρώτος ο Μ. ανέλυσε την ιδιομορφία και την πρωτοτυπία της κινηματογραφικής γλώσσας, συστηματοποιώντας την στα πλαίσια μιας αληθινής θεωρίας. Ήδη από το 1924 στο δοκίμιο Ο ορατός άνθρωπος ή η κινηματογραφική καλλιέργεια, ο Μ. απομόνωσε στο «καρέ», στο πρώτο πλάνο και στο μοντάζ τα εκφραστικά μέσα του κινηματογράφου, υπογραμμίζοντας συγχρόνως την κοινωνική σημασία της ταινίας, σε σημείο να υποστηρίξει ότι σ’ αυτήν «η τέχνη δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα». Στον τομέα του γούστου συνδέθηκε με τα καλλιτεχνικά κινήματα των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων (εξπρεσιονισμός κλπ.). Ο Μ., ιδίως στα τελευταία του χρόνια, προσπάθησε να συμβιβάσει τη φορμαλιστική ουσία αυτών των κινημάτων με τις θέσεις του διαλεκτικού υλισμού.